Travma sonrası stres bozukluğunun; genç yetişkin, boşanmış, bekar, sosyal olarak kendini tek başına bırakmış ya da ekonomik olarak zayıf kişilerde görülme sıklığı daha fazladır. Travma sonrası stres bozukluğu yaşanması kişinin genetik ve fiziksel özelliklerine bağlı olmakla birlikte psikolojik geçmişine de bağlıdır.
İçindekiler
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir?
Travma sonrası stres bozukluğu ağır bir travmadan sonra ortaya çıkabilen bir durumdur. Kişi doğal bir afetle karşı karşıya kalmışsa, yaşam tehdidi oluşmuşsa, ağır yaralanmışsa ya da bir ölüme şahit olmuşsa bu durumlardan sonra stres bozukluğu yaşayabilir. Belirtiler her kişide farklı görülebilmekle birlikte olaydan 6 ay veya daha sonrasında meydana gelebilir. Travma sonrası stres bozukluğunun meydana gelmesinin belirleyici faktörleri olarak; yaşanan travmanın kişideki niteliği, düzeyi, kişinin daha önce yaşadığı travmatik olaylar, travma sonrasına koşullar ve ortamlar gösterilebilir. Travma sonrası stres bozukluğu özellikle beklenmeyen anlarda yaşanan travmalar sonrasında ortaya çıkabilmektedir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri
Travma sonrası stres bozukluğu yaşayan insanlar kendini birçok duygu durumu içinde bulabilir. Belirtiler her kişide farklı şekilde görülebilir. Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri:
- Uyuyamama,
- Uyurken sıklıkla kabus görmek,
- Kişinin çok çabuk sinirlenmesi,
- Gelecekle ilgili plan yapılamaması,
- Travma yaratan olayla ilgili anıların rahatsız edici derecede sıklıkla hatırlanması,
- Kimsenin kişiyi anlamadığı hissi,
- Olayı hatırlatan herhangi bir durumda kişinin huzursuz olması
Travma sonrası stres bozukluğu yaşayan kişilerde bu belirtilerden birkaçı görülebilir. Travmadan sonra belirtiler uzun süre yaşanabilir. Kişi tedaviye başvurmadığı sürece yıllarca bile sürebilmektedir. Ayrıca bu stres bozukluğunu yaşayan insanların başka bir psikolojik rahatsızlık da yaşamaları olasıdır. Özellikle depresyon travma sonrası stres bozukluğu olan kişilerde sıklıkla görülen bir hastalıktır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Neden Olur?
Travma sonrası stres bozukluğunda stres önemli bir etkendir. Kişiyi strese sokan durumların şiddeti ve türüne bağlı olarak kişide stres bozukluğuna sebep olabilir. Kişi bu stres faktörünün etkisindeyken herhangi bir psikolojik sorun yaşamazken bir süre sonra travma sonrası stres bozukluğu yaşayabilir. Stres kaynağı kişi için özel bir hal alır ve etnik-kültürel, psikolojik, biyolojik ve sosyal etkenlerle birlikte kişide travma yaratıcı bir etkide bulunabilir. Bazı kişiler benzer bir travmatik olayı yaşasa bile travma sonrası stres bozukluğundan muzdarip olmayabilir. Bunun sebebi sıralanan bu etkenlerdir.
Özellikle 15 yaşından önce kişinin travma yaşamış olması, yetersiz destek görmesi, 10 yaşına gelmeden önce kişinin ailesinde ayrılması gibi faktörler kişinin bu hastalığa yatkınlığını arttırabilir. Travma sonrası stres bozukluğuna neden olabilecek durumlar; askeri çatışmaya şahit olma, işkence görme, saldırıya uğrama, cinsel travmalar, felaketle karşı karşıya kalma, trafik kazası geçirme olarak sıralanabilir. Ayrıca yaralanma olmasa çocukların gelişimine uygun olmayan cinsel deneyimler yaşaması travma sonrası stres bozukluğuna yol açabilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nasıl Geçer?
Travma sonrası stres bozukluğunun tedavisinde psikoterapi kullanılabilir. Psikoterapi ile birlikte ilaç kullanımı yaygındır. Hastalığın belirtilerini azaltmak için ilaç tedavisi de uygulanır. Kişi bu stres bozukluğunun yanı sıra depresyon yaşıyorsa antidepresan kullanılabilir. Kişi tek başına travma sonrası stres bozukluğunu aşamayabilir. Bunun için profesyonel destek almak önem taşır. Psikoterapi sayesinde kişi endişelerini gün yüzüne çıkarabilir, kimsenin onu anlamadığı hissinden kurtulabilir ve başkalarına anlatamadığı olayları psikiyatriste anlatabilir. Kişi travmayı hatırlamak istemediği için psikiyatriste başvurmaktan kaçınıyor olabilir. Ancak bu durum belirtileri daha belirgin hale getirebilir ve depresyon ya da başka bir psikolojik rahatsızlığın yaşanması olasılığını arttırabilir. Bu sebeple kişi bir uzmanla iletişime geçerek şikayetlerinin üzerine gitmelidir.
