Fobi bir duruma, yere ya da canlıya duyulan sürekli korku anlamına gelir. Kişi tehlike hissettiği durumlarda korkar. Ani korkular olabildiği gibi bazı kişilerin bir canlıya ya da bir duruma sürekli korku göstermesi durumu fobi oluşmasıdır.
Fobi Nedir?
Kişi yaşadığı korku sonucunda saldırganlaşır ya da kaçabilir. Bazı durumlarda ise şok yaşama ve bir şey yapamama gibi reaksiyonlar da gösterebilir. Birey tehlikeli olarak algıladığı şeyden kaçamayabilir ya da kaçabildiği halde kendisini rahatlamış hissedemeyebilir. Bu durumda bahsi geçen korku fobiye dönüşür. Fobinin tedavi edilmemesi ve rahatlayamama durumunun devam etmesiyle anksiyete ortaya çıkar. Anksiyete sonucu kişinin günlük yaşamı olumsuz etkilenir.
Fobi Neden Olur?
Fobi oluşmasına neden olan birden çok sebep bulunur. Bu nedenler kişiden kişiye değişim göstermektedir. Fobinin oluşmasına neden olan sebepler; uzun süreli strese maruz kalmak, travmalar, genetik faktörler, panik veya korku durumuna karşı oluşturulmuş yanıtlar olarak sıralanabilir. Hayvana yönelik korkular genelde hayvanın kişiye saldırı ya da kovalama sonrasında oluşmaktadır. Söz konusu hayvanın kişiyi takip etmesi ya da saldırması kişide travma yaratacağı için o hayvana karşı da korkunun devamlı hale gelmesine neden olabilir. Ancak fobinin oluşması için hayvanın saldırması ya da kovalaması şart değildir. Fobinin oluşmasında başka etkenler etkili olabilir.
Fobi Sebepleri Nelerdir?
Fobi sebepleri kişiden kişiye farklılık gösterir. Bu sebepler şu şekilde sıralanabilir;
- Genetik faktörler,
- Çevresel faktörler,
- Kronik stres,
- İnsan evrimi,
- Travmalar
Fobiler Aşılabilir mi?
Fobiler aşılabilir. Fobi tedavisi için birçok yöntem bulunur ve psikiyatr, psikologlardan danışmanlık alınabilir. Fobi tedavisi için şu yöntemler kullanılır;
- Bilişsel davranış terapisi; bireyin düşünme ve davranış biçimlerini değiştirerek sorunlarını yönetmeye yardımcıdır.
- Alıştırma terapisi; bireyin korktuğu belirli bir nesneye veya duruma tepkisini değiştirmeye yardımcı olan terapi yöntemidir. Bu yöntemde fobinin kaynağına tekrar tekrar maruz bırakılır ve bu sayede bireyin kaygısını yönetmeyi öğrenmesine yardımcı olunur.
- Bilinçli farkındalık (mindfulness); korkunun unutulmasına yardımcı olmak için yapılır. Fobiye sebep olan durumla yüzleşmeden önce meditasyon yapılmasıdır.
- İlaç kullanımı; fobiler için ilaç kullanımı pek yaygın bir tedavi yöntemi değildir. Kaygıyı kontrol amaçlı kullanılır.
Fobilerin Türleri Nelerdir?
Fobiler 3 çeşide ayrılarak incelenebilir. Bunlar; özgül fobiler, sosyal fobi, agorafobi şeklindedir.
- Özgül fobiler; en yaygın olarak görülen fobiler arasında hayvan fobileri bulunur. Köpek, kedi, yılan, tavuk ve böcek genelde hayvan korkuları arasında en sık görülenlerdir. Bir başka en sık görülen korku ise yükseklik korkusudur. Balkona çıkmak, asansörle çıkmak gibi durumlarda kişi korku hisseder. Kan fobisi bir başka özgül fobidir. Kan görünce fenalaşmak, mide bulanması ya da baş dönmesi görülebilir. Ayrıca kapalı alan fobisi de özgül fobidir.
- Sosyal fobi; sosyal kaygı yaşayan kişi topluma adapte olmakta zorluk yaşar. Özellikle kalabalık olan yerlerden kaçınırlar. Kalabalıkta yürümekten, yabancılarla iletişime geçmekten ve konuşmaktan kaçınırlar.
- Agarofobi; panik atak esnasında ya da bir rahatsızlık durumunda kişi kendisine kimsenin yardımcı olamayacağını ve o durumdan kaçamayacağını düşünür.
Fobilerin İnsan Hayatına Etkisi Olur mu?
Fobilerin insan hayatına etkisi çok fazladır. Özellikle sosyal fobiler ve agarofobiler kişinin topluma karışmasında ve normal bir yaşamı sürdürmesinde büyük bir olumsuz etkiye sahiptir. Sosyal fobiye sahip kişi toplum içinde olmaktan ve konuşmaktan kaçındığı için iş, okul, romantik arkadaşlıklarda problemler yaşayabilirler. Genel olarak fobiler kişinin hayattan zevk alma, eğlenme, huzur durumlarını olumsuz olarak etkiler. Günlük yaşam döngüsünde huzursuzluğa neden olur.
